Διονύσης Σαββόπουλος (1944-2025)

 Τί να πρωτοπεί κανείς για τον Διονύση Σαββόπουλο. Έναν δημιουργό που εξέφρασε σαν ζωντανή ιστορία όλη τη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Ήταν ο συνδετικός κρίκος της παράδοσης με την μοντέρνα εποχή, του ελληνικού με το ξένο, του λαϊκού με το ροκ. Η στιχουργική του άλλοτε πιο ελεύθερη, άλλοτε πιο παραδοσιακά έμμετρη (επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από το ίδιο το δημοτικό τραγούδι) έφτανε και την ποίηση από άποψη ποιότητας.

Η διαδρομή του ως πολιτικά σκεπτόμενος καλλιτέχνης είχε ενδιαφέρον με όλες τις αντιφάσεις της και τα αρνητικά της. Ξεκίνησε από την αριστερά της μεταπολεμικής Ελλάδας, και εξέφρασε τη γενιά του αντιδικτατορικού αγώνα. Έκανε ένα πέρασμα από το νεορθόδοξο ρεύμα, ωστόσο κατέληξε να υποστηρίζει την καθεστωτική αντίληψη από μια στιγμή και μετά, και οι δηλώσεις του που φαίνονται στην καλύτερη απλώς ευνοϊκές της τωρινής κυβέρνησης μας βρίσκουν κάθετα αντίθετους.

Ωστόσο, αυτό που αξίζει να αναφερθεί εδώ πέρα, αντί μιας καθαρής φιλολογικής ή/και μουσικολογικής ανάλυσης  του έργου του (που μπορούν να την κάνουν άλλοι και την κάνουν ήδη καλύτερα από εμάς), είναι  λίγα λόγια  για το περιεχόμενο των τραγουδιών του και το πώς αυτά αποτελούν μια γνήσια έκφραση της ελληνικής κοσμοθεώρησης. 

Ο Σαββόπουλος ενώνει εξαιρετικά το εθνικό με το κοινωνικό ζήτημα στο έργο του.

Η εξεγερμένη νεολαία που αποτυπώνεται η κουλτούρα της στα πρώτα του τραγούδια και που διαμαρτύρεται είτε ενάντια στην δικτατορία των συνταγματαρχών, είτε εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, μέσα στο ταξίδι που διανύει το έργο του Σαββόπουλου συναντάει και ζυμώνεται με τους ήρωες του '21(έστω και εκ των υστέρων στον τίτλο "Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη"), την προσφυγιά από τη Μικρά Ασία ("Ζεϊμπέκικο- Μ΄ Αεροπλάνα και Βαπόρια"), την κυπριακή τραγωδία ("Για την Κύπρο", "Ακτίνες του Βορρά"), για τα Βαλκάνια ("Ο Μπάλλος", "Μαύρη Θάλασσα"). 

Μέσα από τα τραγούδια του προτρέπει τον ακροατή να ξανακοιτάξει το ποια είναι η Ελλάδα και η ιδιαίτερη θέση της στον κόσμο, ούτως ώστε να αγωνιστεί γι' αυτήν και με αυτό τον τρόπο, επιβεβαιώνει την παραδοχή ότι δεν γίνεται να εξεγερθεί ο άνθρωπος, αν δεν νοιάζεται για τον τόπο στον οποίο εξεγείρεται. Ο υποτιθέμενος "κοσμοπολιτισμός" καταλήγει να είναι πάντα μια βολική ψευδαίσθηση και αυτό το περιγράφει πάλι ο Σαββόπουλος στο τραγούδι του "Κωλοέλληνες" με τους στίχους που λένε: "Στην οθόνη σκυμμένοι, θεϊκά δεμένοι, με την οικουμένη". Το συγκεκριμένο τραγούδι μπορεί να παρεξηγηθεί ως "μηδενιστικό", αλλά αντιθέτως ακριβώς επειδή είναι γεμάτο αγάπη για την Ελλάδα εκφράζει τόσο πόνο. Και η ανησυχία του για την Ελλάδα που μικραίνει και ξεχνάει, αγνοώντας τον Ελληνισμό στο σύνολό του εκφράζεται σε ένα άλλο σημείο του τραγουδιού που λέει:

"Πνεύμα αλήτικο

Ελλαδίτικο

σε μικρά Ασία,

Κύπρο, Λευκωσία

Βόρειο Ήπειρο.

Δεν ακούει κανείς

στο χειρότερο

του Ελληνισμού κομμάτι

στην Ελλάδα ζεις"

Ο ίδιος Σαββόπουλος που από τη μία τραγουδάει για το Βιετνάμ, τον Μαρίνο Αντύπα, τη "Θεία Μάρω" και το Πολυτεχνείο, τον Νίκο Κοεμτζή και την "θανάσιμη μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη" είναι ο ίδιος που λέει πως οι κοινότητες των Ελλήνων "φτιάχνουν άλλους γαλαξίες" και στην αρχαιοελληνική και στην ορθόδοξη εκδοχή τους. Τον αντιδικτατορικό αγώνα τον συνδέει με το ρήτορα Δημοσθένη και με το αρχαίο δράμα στην "Δημοσθένους Λέξις". 

Με τον στίχο για την "Ελλάδα που αντιστέκεται" και την "Ελλάδα που επιμένει" από τον "Τσάμικο", ο Σαββόπουλος εκφράζει με τον πιο απλό και ξεκάθαρο τρόπο την ίδια άποψη που είχε ο μαρξιστικής προέλευσης ιστορικός και διανοητής Νίκος Σβορώνος για το "Αντιστασιακό Ελληνικό Έθνος". Και είναι μια αλήθεια αυτή η άποψη αν έχουμε υπ' όψιν τις Θερμοπύλες και το Μαραθώνα σε ιστορική συνέχεια με την Φιλική Εταιρεία και τη Δρακογενιά του ΄21 και το έπος του '40, είτε με το στρατό στην Πίνδο είτε με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Στο τραγούδι "Πλάι στο Αρνάκι" που είναι ξεκάθαρη αναφορά στο ελληνορθόδοξο Πάσχα κάνει και μια ιδιαίτερη αναφορά στον Κωστή Μοσκώφ, το διανοητή που ενέπνευσε πολλούς αριστερούς να ασχοληθούν με την ορθοδοξία. Η ιδιαίτερη αναφορά στα Βαλκάνια δείχνει μια άλλη αντίληψη για τη θέση της Ελλάδας από τις δυτικο-κεντρικές (επαναφέρει κιόλας το στίχο του Νίκου Εγγονόπουλου που λέει "Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε").  Μάλιστα, σε ένα άλλο σημείο στους "Κωλοέλληνες" σχολιάζει αρνητικά την υποτέλεια στη Δύση λέγοντας "πέντε αιώνες δύσης εθνικής θα ζήσεις από εδώ και μπρος, με αγγλικές αλφαβήτες, μαλλιαροί μου Ελλαδίτες θλιβερές μου πορδές".

Επιπλέον, την ελληνική παράδοση την είχε πάντα ως πηγή και μουσικής έμπνευσης είτε με διασκευές σε παραδοσιακά τραγούδια, είτε σε συνεργασία με τους ερμηνευτές τους (π.χ. Δόμνα Σαμίου).

Ωστόσο, η αποδοχή της ορθοδοξίας και της ιδιαίτερης θέσης της Ελλάδας δεν έρχεται ως απόρριψη της ροκ και αντιεξουσιαστικής κουλτούρας και αισθητικής. Αντιθέτως, αυτή πάντα συνεχίζει να υπάρχει στο έργο του Σαββόπουλου. Γιατί η ορθοδοξία αγκαλιάζει και δεν απορρίπτει. Γιατί η Ελλάδα όταν δημιουργεί πολιτισμό είναι σταυροδρόμι και όχι αδιέξοδος. Και γιατί η εθνική μνήμη είναι απελευθερωτική και όχι καταπιεστική.

Τα συλλυπητήρια μας στην σύζυγο του, στα παιδιά του και στους εγγονούς του.

Αυτό το κείμενο είναι το δικό μας "ευχαριστώ" σε έναν μεγάλο δημιουργό με αθάνατο έργο ως Διανομείς Κινδύνου. 

"Και όποιος δεν καταλαβαίνει δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει..."

ΥΓ: Παραθέτουμε με σύνδεσμο από το YouTube το τραγούδι του "Ακτίνες του Βορρά", μαζί με  τους δύο τελευταίους στίχους: 

"Ο βορράς είναι εκεί στη Λευκωσία, στον Χρυσόστομο πλάι στην πράσινη γραμμή

και δεν δέχεται άλλη ομοσπονδία, μόνο των Βαλκανίων τη Βυζαντινή"

Γιατί η "ανδρόσφαιρα" δεν θα σώσει τον ανδρισμό

 του Π.Σ.

Πλέον ακόμα και στην Ελλάδα είναι ευρέως γνωστές οι περισσότερες από τις ιντερνετικές περσόνες, μείζονος ή ελάσσονος γελοιότητας, που αποτελούν την λεγόμενη “ανδρόσφαιρα” (manosphere). Μια αμιγώς ιντερνετική “σχολή σκέψης” εντός της οποίας, διάφοροι ετερόκλητοι μικρο-μεσσίες ανακηρύσσουν την έκπτωση του ανδρισμού, την οποία κατά κανόνα αποδίδουν στον φεμινισμό, και υπόσχονται να προσφέρουν -συνήθως με το αζημίωτο- λύσεις. Παρακάτω θα επιχειρήσω να δείξω τα λεγόμενα τους για αυτό που πραγματικά είναι, φούμαρα.

Προτού καν ασχοληθούμε με την ανδρόσφαιρα, αυτή καθ’ αυτήν, ας μιλήσουμε λίγο για τα συμφραζόμενά της. Η ανδρόσφαιρα ανήκει στην γενικότερη “κουλτούρα” του ίντερνετ και του “χρόνια συνδεδεμένου” (“chronically online” αγγλιστί) χρήστη. Από εκεί ξεκίνησε και εκεί διαδίδεται ως επί το πλείστον. Κατ’ επέκταση λοιπόν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη, με την κυριαρχία της τεχνικής που επικρατεί στον σύγχρονο κόσμο, και ακόμα πιο συγκεκριμένα με την κυριαρχία του διαδικτύου στην ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, με ό,τι αυτές συνεπάγονται, κατάρρευση κάθε έννοιας κοινότητας και αποξένωση, καπιταλισμός, αστικοποίηση, αβάσταχτα γρήγοροι ρυθμοί ζωής, κορπορατίστικη κουλτούρα, κυριαρχία μεγάλων εταιριών, καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος κτλ Πράγματα τα οποία αφορούν και επηρεάζουν μεν τους άνδρες, δεν φαίνεται να απασχολούν όμως ιδιαίτερα την ανδρόσφαιρα, η οποία κατά κανόνα τα αγνοεί ή τα απορρίπτει ρηχά και μόνο στα χαρτιά, ουδέποτε προσπαθώντας επί της ουσίας να υπερβεί το πλαίσιο της. Αν τα όσα λένε οι διάφοροι ιντερνετικοι γυρολόγοι ιδεών της ανδρόσφαιρας ήταν δρόμοι, θα οδηγούσαν λίγο ή πολύ στα ίδια μέρη που οδηγείται η κοινωνία και ο κόσμος ως έχουν, άντε να ‘χαν και κανά φανάρι παραπάνω, έτσι για τα μάτια του κόσμου. 

Περί “υπερσεξουαλικοποίησης”

Ένα από τα βασικά λογύδρια των φιδεμπόρων στοχασμών της ανδρόσφαιρας, το οποίο εκ πρώτης όψεως δεν ακούγεται παράλογο, είναι η λεγόμενη “υπερσεξουαλικοποίηση” της κοινωνίας. Ότι δηλαδή η κοινωνία μας έχει γίνει υπέρμετρα σεξουαλική, λόγω της πορνογραφίας αλλά και της ηθικής κατάρρευσης -αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα. Εδώ όμως έγκειται ο εξής παραλογισμός, η πορνογραφία, στην ουσία αφορά μια ψευδή συνείδηση, μια προσκόλληση στην εικόνα και την φαντασίωση, που ακολουθείται από την συνειδητή ή μη, ερμηνεία της πραγματικότητας με βάση αυτά. Γι’ αυτό και η προσκόλληση σε αυτήν, κατά την γνώμη μας, είναι μια πράξη ιδιωτισμού, παρά ερωτισμού. Όχι τυχαία οι όροι “αυτο-ικανοποίηση” και “αυνανισμός” συχνά υποκαθιστούν ο ένας τον άλλον. Άρα λοιπόν, η αλλοτρίωση, που είναι γεγονός ότι η πορνογραφία έχει φέρει στον σύγχρονο άνθρωπο, δεν είναι μια αλλοτρίωση προς το σεξουαλικό, αλλά στην ουσία μια μεταβολή προς το εγώ και την φαντασίωση. Γιατί ακόμα και ο “ενεργός” μεν, αλλά αλλοτριωμένος από την πορνογραφία δε, άνδρας, πράττει σύμφωνα με το εγώ του, προσπαθώντας στην πραγματικότητα να ικανοποιήσει τον εαυτό του, και όχι να τον υπερβεί. 

Σαν να μην έφτανε αυτό, οι αντιπροτάσεις στην, ήδη κακώς διαγνωσμένη, κατάσταση, είναι συνήθως ανόητες, αν όχι αστείες, και κυμαίνονται σε διάφορες γεύσεις άρνησης, αυτο-καταπίεσης και πουριτανισμού. Η ανδρόσφαιρα μας προτείνει μια έκπτωτα δυτική, ηθικίστικη και ενίοτε αορίστως δήθεν “χριστιανική” στάση, η οποία αν δεν ήταν στη μέση ο ευρύτερος παραλογισμός του σύγχρονου κόσμου, θα φαινόταν μάλλον κωμική. 

Επιπλέον, μια άλλη τρύπα της ανδρόσφαιρας είναι ότι συμπεραίνει, ορθώς, ότι η πορνογραφία έχει ύπουλα διεισδύσει σε πολλές πτυχές της κοινωνίας, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα βίντεο κλιπ, η διαφήμιση, κτλ. όμως με τον τρόπο που αντιμετωπίζει το θέμα, το υπερμεγενθύνει, και είναι σαν να λέει πως η “πορνο-ποίηση” όλων αυτών είναι το μόνο προβληματικό τους στοιχείο. Τι μας νοιάζει που ο σύγχρονος άνθρωπος σπαταλά τον χρόνο του στο διαδίκτυο, τι μας νοιάζει που έχει την ψευδαίσθηση κοινότητας, ενώ στην ουσία είναι πιο μόνος από ποτέ, τι μας νοιάζει αν είναι αδηφάγος καταναλωτής, τι μας νοιάζει αν κυριαρχούν μουσικές υποκουλτούρες που ξερνούν αδιάφορη κάκιστης ποιότητας μουσική, κώλους να μην έχουν -με το συμπάθιο- και είμαστε κομπλέ.

Γενικά όλη αυτή η υπερενασχόληση με την πορνογραφία και την σεξουαλικότητα, όπως ίσως να έλεγε και ο Φουκώ, μπορεί να αποτελεί μια προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να μετριάσει, ελέγχοντας με τον λόγο, την μη-ικανοποίηση του.

Ο φεμινισμός τον μάρανε

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, βασικός υπεύθυνος για τα προβλήματα του σύγχρονου άνδρα, σύμφωνα με την ανδρόσφαιρα, είναι ο φεμινισμός. Εδώ λοιπόν, επειδή ο συγκεκριμένος “χώρος” φλερτάρει με την δεξιά και την “εναλλακτική δεξιά”, με τον ίδιο τρόπο που θα δούμε να εργαλειοποιείται και το μεταναστευτικό προκειμένου να δικαιολογηθούν άσχετα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που δεν προκύπτουν από αυτό, ο φεμινισμός λειτουργεί ως ο αποδιοπομπαίος τράγος της ανδρόσφαιρας. Θεός φυλάξει να κατηγορήσουμε τον φιλελευθερισμό, τον καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση, τις μεγάλες εταιρίες, που όντως φταίνε. Δεν βρίσκει δουλειά με αξιοπρεπή μισθό ο σύγχρονος άνδρας; Δεν φταίει η εταιρία που τον πληρώνει τρεις κι εξήντα, φταίει κάποια υποθετική κοπελίτσα -που κι αυτή τρεις κι εξήντα πληρώνεται- που του “παίρνει την δουλειά”. Ως συνήθως το σύστημα θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει τον εαυτό του, οπότε για την ανδρόσφαιρα, το ταξικό είναι παντελώς αδιάφορο, μόνο το δια-φυλικό μας ενδιαφέρει. Λες και ο άνδρας χαμηλότερου οικονομικού στρώματος, έχει κάτι να χωρίσει με κάποια γυναίκα στον χώρο εργασίας του, και ταυτόχρονα δεν έχει τίποτα να χωρίσει με τον άνδρα εκμεταλλευτή πλουτοκράτορα, στον οποίο ανήκει η εταιρία που δουλεύουν και οι δύο.

Πάλι εδώ, ο “ανήρ” της ανδρόσφαιρας θα θέσει την έλλειψη ή ανικανότητα εύρεσης συντρόφου, και θα το αποδώσει κι αυτό στον φεμινισμό. Αν και εκ πρώτης όψεως μπορεί να νομίσουμε ότι κάτι πάει να πει, όταν λέει ότι το me too “χάλασαν” τα ραντεβού, αλλά ως συνήθως χάνει την μεγαλύτερη εικόνα. Διαγιγνώσκει μισο-σωστά ότι οι ερωτικές σχέσεις φαίνεται να βιώνουν κρίση, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί οι ανθρώπινες σχέσεις στο σύνολο τους βιώνουν κρίση στους ατομικιστικούς, απομονωτικούς και γενικότερα παρακμιακούς καιρούς που ζούμε. Ναι, η πολιτική ορθότητα δεν βοηθάει, αλλά πάλι δεν βοηθάει σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις, και είναι αποτέλεσμα της γενικότερης παρακμής και του άκρατου ατομισμού.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο ανθρωπότυπος της ανδρόσφαιρας, που έρχεται να παίξει ξύλο με αυτόν της πολιτικής ορθότητας -μην το αφήσετε αυτό να σας ξεγελάσει, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, και είναι εξίσου για τα μπάζα- είναι τόσο καπιτάλας ωφελιμιστής μέχρι το κόκκαλο, που βλέπει και την σχέση του με την σύντροφο του ακόμα σαν συναλλαγή. Με τα γνωστά “τι φέρνω στο τραπέζι”, αντιμετωπίζοντας τόσο την γυναίκα όσο και τον ίδιο του τον εαυτό ως προϊόντα. Η γυναίκα γίνεται ένα προϊόν στην βιτρίνα του “dating” (δεν το μεταφράζω ως “κόρτε”, γιατί θεωρώ ότι με τα τωρινά δεδομένα κάτι τέτοιο θα προσέβαλλε το κόρτε) το οποίο διαλέγει ο άνδρας, αλλά ταυτόχρονα τοποθετεί κι αυτός τον εαυτό του σε μια βιτρίνα για να επιλεγεί από την γυναίκα. 

Από μια τόσο ρηχή προσέγγιση, επειδή η ανδρόσφαιρα είναι πάντα και λίγο “παραδοσιακή”, έτσι για τσαχπινιά, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και ψευδο-χριστιανικοί ηθικισμοί. Επειδή η γυναίκα για τον ακροατή κάποιου πόντκαστ της ανδρόσφαιρας είναι σαν το αυτοκίνητο, το θέλουμε και με λίγα χιλιόμετρα, όχι τρακαρισμένο κτλ. Εδώ ο ανικανοποίητος εγωϊστάκος φαν της ανδρόσφαιρας βρίσκει χώρο να βγάλει και να επιβεβαιώσει όλα του τα κόμπλεξ και τις ανασφάλειες -που σε μεγάλο βαθμό το πορνό και η αποξένωση του έχουν δημιουργήσει.

Ταυτόχρονα, αν και “παραδοσιακός”, ο ανδροσφαιρίτης, θα βγάλει κάποια ανοησία, Σοπενάουερ από τα λιντλ, απ’ την στομάχα του, γιατί αν και δεν είναι πολιτικά ορθός, δεν είναι μάλλον ούτε αρκετά γενναίος για να παραδεχτεί ότι έχει προτιμήσεις ως προς την εμφάνιση της πιθανής του συντρόφου. Οπότε πρέπει να εφεύρει κάποια ψευτο-δαρβινιστική μπαρούφα, περί γονιμότητας ή εξέλιξης του είδους – μα πόση παράδοση πιά! – για να δικαιολογήσει την τάδε ή την δείνα αισθητική του προτίμηση στις γυναίκες, γιατί απ’ ό,τι φαίνεται δεν δικαιούται γούστου. 

Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Παραπάνω αναφέραμε ότι ο ανθρωπότυπος της ανδρόσφαιρας, που έρχεται από πολλές απόψεις ως αντίπαλο δέος του “αφυπνισμένου” (“woke”) πολιτικά ορθού, είναι επί τις ουσίας η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, και αυτό συμβαίνει για τον εξής απλό λόγο, είναι και οι δύο τους ταυτοτιστές. Όλα έχουν να κάνουν με την ταυτότητα τους, γι αυτό και αμφότεροι ανάγουν τα πάντα σε πολιτική, οτιδήποτε τους περιβάλλει πρέπει να επιβεβαιώνει ή να αντανακλά με κάποιο τρόπο την ταυτότητά τους, δηλαδή επί της ουσίας να περιστρέφεται γύρω από αυτούς, πράγμα το οποίο οδηγεί φυσικά και σε έναν δογματισμό. Όπως ο αφυπνισμένος θέλει “συμπεριληπτικές” εταιρίες, ταινίες με έγχρωμους και Ασιάτες και μεξικανούς και ό,τι άλλο, σώνει και καλά, και καφέ με σόγια αντί για ζωϊκό γάλα -από μεγάλη αλυσίδα βέβαια- ο ανδροσφαιρίτης θέλει τις “ανδροπρεπείς” εταιρίες, με πρωτεΐνη και μη-πολιτικά ορθές διαφημίσεις. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε κατά κανόνα για έναν καταναλωτή, το ότι καταναλώνει προϊόντα είναι δεδομένο, τον απασχολεί κυρίως το “τί” καταναλώνει και όχι το “αν” ή το “γιατί”. 

Υπό μια έννοια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνδρας της ανδρόσφαιρας είναι ακόμα κατώτερος και του “αφυπνισμένου”, μιας και σε μεγάλο βαθμό ορίζεται με βάση την αντίθεση του στον δεύτερο.

Περί “παράδοσης”

Εδώ ερχόμαστε και σε ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, όχι μόνο της ανδρόσφαιρας, αλλά και γενικότερα της δεξιάς και του φιλελεύθερου συντηρητισμού. Την λεγόμενη παράδοση. Τι είναι ρε παιδιά εν τέλει αυτή η παράδοση; Γιατί οι απόψεις φαίνεται να διαφέρουν αρκετά, αν και σχεδόν πάντα κινούνται στο φάσμα της αρλούμπας. Για τους πιο πολλούς φαίνεται να σημαίνει μια απατηλώς εξιδανικευμένη εκδοχή της ζωής στα προάστια κάποιας αμερικάνικης πόλης την δεκαετία του εξήντα. Συνήθως περιλαμβάνει και κάτι για την πυρηνική οικογένεια, τέρμα παραδοσιακό βέβαια, ειδικά στην Ελλάδα -εδώ γελάμε- τους λεγόμενους “παραδοσιακούς” ρόλους των φύλων -πάλι με βάση το ποια παράδοση κανείς δεν ξέρει να μας πει. Όπως ο φιλελεύθερος συντηρητικός δεν ξέρει κι ο ίδιος τι συντηρεί ακριβώς και καταλήγει ένα άδειο ψυγείο, έτσι και η ανδρόσφαιρα, ενίοτε επικαλείται κάποια γενική και αόριστη παράδοση προκειμένου να δικαιολογήσει τον μισογυνισμό της ή γενικότερα για να νομιμοποιήσει τις απόψεις της. 

Τίποτα από αυτά βέβαια δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει, μιας και η ανδρόσφαιρα τοποθετώντας τον εαυτό της μετά το “τέλος της ιστορίας”, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια “μετα-φιλοσοφία”, ενός όντος που δεν στοχάζεται, σκέπτεται μόνο μέχρι εκεί που θα του πουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εδώ άξια αναφοράς, για να κατανοήσουμε τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι μια ιδέα του Αλεξάντρ Ντούγκιν από την Τέταρτη Πολιτική Θεωρία, που υποστηρίζει ότι με τους ρυθμούς που αποστέλλονται τα μηνύματα και διαμοιράζεται το περιεχόμενο μεταξύ χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι σαν το περιεχόμενο να στέλνει τον εαυτό του μέσω των χρηστών. Άρα λοιπόν, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το ότι ο οπαδός της ανδρόσφαιρας δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάει όταν μιλάει για παράδοση, και συχνά αντικρούει και τον εαυτό του με αυτά που λέει. Για παράδειγμα, είναι και χριστιανός αλλά θα είναι και ο πρώτος που θα κρίνει, και μάλιστα βιτριολικά και αμετάκλητα, μια γυναίκα για τον αριθμό εραστών της. 

Περί ανδρισμού

Τέλος, ερχόμαστε στο πιο φλέγον και το πιο, κατά την γνώμη μας, προσβλητικό κομμάτι της ανδρόσφαιρας, την γνώμη της για τον ανδρισμό. Για λόγους που δεν αφορούν τον φεμινισμό, και που κυρίως έχουν να κάνουν με την ευρύτερη κατάσταση του υπό κατάρρευση κόσμου στον οποίο ζούμε, τουλάχιστον στην λεγόμενη “Δύση”, όλες οι αξίες, και οι ιδέες ακόμα, περνούν κρίση, ο ανδρισμός, κι αυτός, περνάει όντως μια κρίση. Εδώ δεν θα επιχειρήσουμε να μιλήσουμε περί ανδρισμού ευθέως μιας και κάτι τέτοιο ξεφεύγει από τα από τα πλαίσια του κειμένου αυτού, και μάλλον στερείται και νοήματος.

Η κρίση λοιπόν αυτή του ανδρισμού, σύμφωνα με τους δεξιούς και την ανδρόσφαιρα οφείλεται στην έλλειψη ανδρικών προτύπων, και στην μη εκπροσώπηση του ανδρισμού στην ποπ κολτούρα -σειρές, ταινίες κτλ. Κατά πρώτον, μιλάμε δηλαδή για μια πολιτική ορθότητα και μια απαίτηση εκπροσώπησης που μυρίζει ξεκάθαρα “αφυπινισμενίλα”. Κατά δεύτερον, μας κάνει να αναρωτηθούμε αν η λύση δηλαδή θα ήταν κάθε ταινία να έχει κι έναν “μάτσο” μπρατσαρά που να δέρνει, και να στο τέλος να έχει και την γκόμενα, που είναι ταυτόχρονα αθώα περιστέρα και πορνοστάρ· γιατί όπως είπαμε ο άνδρας της ανδρόσφαιρας είναι των “ιουδαιο-χριστινιακών” αξιών (ίου!) αλλά και η φαντασίωση φαντασίωση. Άρα δηλαδή ο άνδρας πρέπει να περιμένει το Χόλυγουντ και το Νέτφλιξ (και όποια άλλη μεγάλη εταιρεία) να τον κανακέψει και να του πει τι σόι άνδρας πρέπει να είναι; Ο άνδρας πρέπει δηλαδή να “χαράσσει την δικιά του πορεία” και να “έχει ατσάλινη θέληση” και άλλα τέτοια, αλλά μην τύχει και του τα χαλάσει 'κανα βίντεο κλιπ ή καμιά ταινία, θα μας μείνει στα χέρια! 

Ας ελαχιστοποιήσει την χρήση του ίντερνετ κι ας αρχίσει να χρησιμοποιεί το νιονιό του, θα έλεγα, όποιος, ασχέτως φύλου, θέλει να είναι οτιδήποτε πέρα από γρανάζι!

"Γράμμα Αγάπης" προς την Ιαπωνία

 του Π.Σ.

Το ακόλουθο αποτελεί ένα γράμμα αγάπης -“love letter” αγγλιστί- προς μια πιο ουσιαστική πλευρά της Ιαπωνικής κουλτούρας.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η Ιαπωνία κατέχει μια εξέχουσα θέση στο σημερινό zeitgeist. Θέλετε για λόγους εξωτισμού; Εξαιτίας της ανεπτυγμένης της βιομηχανίας και των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που παράγει (αυτοκίνητα, φωτογραφικές μηχανές, συστήματα ήχου κτλ); Θέλετε εξαιτίας της πρόσφατης “κουλτούρας” των άνιμε και των μάνγκα; Γενικά δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς και πολύ για να δει ότι υπάρχει, ειδικά στον λεγόμενο ανεπτυγμένο κόσμο, ένα είδος φετιχισμού με την Ιαπωνία και το οτιδήποτε ιαπωνικό. Το πόση σχέση έχουν όλα αυτά όντως με την Ιαπωνία και τον πλούσιο πολιτισμό της δεν είμαι δυστυχώς σε θέση να απαντήσω με ακρίβεια, θα τολμήσω όμως αυθαίρετα να υποθέσω ότι σχετίζονται στον ίδιο βαθμό που η Ελλάδα σχετίζεται πολιτισμικά με τον τουρισμό. Ελπίζω τα παρακάτω να αποτελέσουν εκτός από ένα γράμμα αγάπης προς τους, κατά Σενέκα, Ιάπωνες πάτρωνες του μυαλού μου, και ένα κάλεσμα προς μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη ενασχόληση με την χώρα του ανατέλλοντος ηλίου. 

Στάση πρώτη: Οι Eξομολογήσεις μιας Mάσκας, του Γιούκιο Μίσιμα. Ένα μυθιστόρημα που ισορροπεί ανάμεσα στην βιογραφία και την μυθοπλασία, μπαίνοντας με έναν βαθιά ανθρώπινο και άκρως προσωπικό τρόπο ακόμα και στις πιο απόκρυφες γωνιές του βασανισμένου πρωταγωνιστή του. Ο Μίσιμα εκθέτει σε τέτοιο εξονυχιστικό βάθος τον εσωστρεφή, ψυχικά ταλαιπωρημένο, κρυφά ομοφυλόφιλο πρωταγωνιστή του, που καταφέρνει να ξεπεράσει κάθε διαφορά κουλτούρας και εποχής. Πηγαίνοντας από την πρώιμη σεξουαλικότητα, μέχρι την ενηλικίωση και την κοινωνική πίεση για  γάμο και οικογένεια. Τόσο ο εξομολογητικός χαρακτήρας του έργου όσο και το ψυχικό μαρτύριο του πρωταγωνιστή με άγγιξαν με ένα τρόπο που δεν περίμενα, σχεδόν δύο χρόνια μετά δεν έχω βρει αντάξιό του. 

Άξιο αναφοράς του ιδίου είναι και η μικρού μήκους ταινία Yukoku (ελληνιστί “Πατριωτισμός”), που αποτελεί την πιο συναισθηματική ταινία που έχω δει, συγκαταλεγμένη ταυτόχρονα και στις πιο βάναυσες ταινίες που έχω δει. Οι, μάλλον ατυχείς, αν και ακριβώς στο στυλ του, μετέπειτα απόψεις του συγγραφέα θα ήταν πολύ κρίμα να αποτρέψουν κάποιον από το τόσο όμορφο και βαθιά ανθρώπινο έργο του.

Στάση Δεύτερη: Η Γυναίκα της Άμμου, του Κόμπο Άμπε. Το σπαρακτικά υπαρξιστικό και ενίοτε εφιαλτικό μυθιστόρημα του Κόμπο Άμπε περιγράφει την μοίρα ενός άτυχου Ιάπωνα ο οποίος ξεμένει σε ένα χωριό του οποίου τα σπίτια βρίσκονται μέσα σε βαθιούς λάκκους· νομίζοντας ότι θα  φιλοξενηθεί από μια γυναίκα ώστε να πάρει το πρώτο λεωφορείο του γυρισμού, ο πρωταγωνιστής παγιδεύεται μαζί της. Το βιβλίο μας πηγαίνει συχνά πίσω, στη μάλλον άχαρη ζωή του πρωταγωνιστή πριν παγιδευτεί με την γυναίκα, βάζοντας μας να αναρωτηθούμε κατά πόσον ο πρωταγωνιστής ήταν όντως ποτέ ελεύθερος. Παράλληλα, τόσο ο αφηγητής όσο και ο πρωταγωνιστής συχνά φιλοσοφούν ή επιχειρούν να φιλοσοφήσουν, αγγίζοντας τα όρια του παραληρήματος, πράγμα που προσωπικά θεωρώ, αφ' ενός, εσκεμμένο και όχι αστοχία του συγγραφέα, και αφ' ετέρου, αναπόσπαστο κομμάτι του έργου, παρόλο που κατά καιρούς αυτά τα κομμάτια του βιβλίου με κούρασαν αρκετά. 

Το συγκεκριμένο βιβλίο θεωρώ πως είναι μια εκτενής όσο και βαθιά, ανέλπιδη κραυγή αγανάκτησης που μετατρέπεται σιγά σιγά σε αποδοχή, και ίσως και σε εσωτερική ειρήνη -αυτό αφήνεται κάπως ανοιχτό στον αναγνώστη- ως προς την κοινωνική πίεση, την ματαιότητα της καθημερινότητας, αλλά και την αδυναμία μας να τα αλλάξουμε ή να ξεφύγουμε από αυτά. 

Όσο σημαντική κι αν είναι η εντύπωση που μας δημιουργεί ένα βιβλίο καθώς το διαβάζουμε, πολλές φορές μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε το πραγματικό “μέγεθος” ενός βιβλίου από τις σκέψεις που μας δημιουργούνται γύρω από αυτό, αφού το έχουμε τελειώσει, και εκεί θεωρώ ότι για εμένα έλαμψε η Γυναίκα της Άμμου. Ίσως εν μέρει επειδή το ξεκίνησα και το ολοκλήρωσα γύρω από περιόδους εξεταστικής, και εκεί μπόρεσα να καταλάβω την πραγματικά απελπισμένη κραυγή του πρωταγωνιστή απέναντι στην ανυπέρβλητη ματαιότητα, παρά το γεγονός ότι φιλοσοφικά οι καταβολές μου διαφέρουν. Ίσως πάλι βέβαια αυτό λέει περισσότερα για την σχολή μου, παρά για το βιβλίο. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο συγγραφέας διαγράφθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας εξ' αιτίας του συγκεκριμένου βιβλίου.

Στάση Τρίτη: Το Εγκώμιο της Σκιάς, του Τζουνιτσίρο Τανιζάκι. Ένα, για τα δυτικά δεδομένα ανορθόδοξο, δοκίμιο πάνω στο ρόλο των σκιών στην Ιαπωνική αισθητική. Έχοντας μια ξεκάθαρα διαφορετική αντίληψη, από την Δυτική, πάνω στο πώς πρέπει να είναι ένα τέτοιο κείμενο, ο Τανιζάκι ασχολείται ως επί το πλείστον με καθημερινά πράγματα, όπως οι ανεμιστήρες, οι λάμπες, τα φύλλα των πορτών από ρυζόχαρτο. Μέσα όμως από αυτά τα πεζά και φαινομενικά ασήμαντα πράγματα, αναδύεται μια ολιστική αντίληψη για το φως και την ομορφιά, τα οποία διαπνέουν όχι μόνο το παραδοσιακό ιαπωνικό σπίτι, αλλά και συνολικά τον κόσμο του Ιάπωνα, από το φαγητό, μέχρι την παραδοσιακή ιαπωνική αντίληψη της γυναικείας ομορφιάς.

Όχι τυχαία, ο Αγγλικός τίτλος του βιβλίου είναι “In defense of shadows”, ελληνιστί “Προς υπεράσπιση των σκιών”, διότι και ο ίδιος ο Τανιζάκι ακόμα, αναγνωρίζει ότι ο κόσμος που περιγράφει, ο κόσμος των σκιών, όπως τον λέει, έχει ήδη, στην εποχή του, αρχίσει να χάνεται, χωρίς να φαίνεται να υπάρχει γυρισμός. 

Η κύρια αιτία αυτού, για τον Τανιζάκι, είναι η μανιώδης δυτικοποίηση της Ιαπωνίας, η οποία με τα δυνατά ηλεκτρικά φώτα της και την υπόλοιπή της τεχνολογία, έρχεται να ποδοπατήσει την διακριτική σκιώδη ιαπωνική ομορφιά. 

Γενικά λέγεται πως η Ιαπωνική ψυχή χαρακτηρίζεται από την διακριτικότητα και πως η ομορφιά των Χαϊκού βρίσκεται στα όσα δεν λέγονται. Κάτι τέτοιο βλέπουμε εν δράση και στο Εγκώμιο της Σκιάς, μιας και μπορούμε να διακρίνουμε ίχνη μιας γενικότερης φιλοσοφίας, ανάμεσα στις λέξεις του Τανιζάκι. Για παράδειγμα η νηφάλια, θλιμμένη αποδοχή της “προόδου” που αργά ή γρήγορα θα εξαφανίσει τον κόσμο της σκιάς. Ο Τανιζάκι θλίβεται βλέποντας ένα σημαντικό κομμάτι της ψυχής του λαού του να χάνεται, και αντιστέκεται, αλλά με τον δικό του Ιαπωνικό τρόπο.

Τέλος, για έναν “δυτικό”, αν θεωρήσουμε την Ελλάδα μέρος της Δύσης, τίθεται και το ερώτημα του κατά πόσον η Δύση, που περιγράφει ο Τανιζάκι ως αντίπαλο δέος των σκιών, είναι εν τέλει όντως η ψυχή και η ομορφιά της λεγόμενης δύσης ή απλώς μια παρηκμασμένη μορφή της, αλλοιωμένη απ’ την λεγόμενη πρόοδο. 

Ένας χρόνος χωρίς τον Χασάν Νασράλλα- "Η ισλαμική μη σεχταριστική ιδεολογία πιστεύει σε έναν κοινό παρονομαστή μεταξύ των ανθρώπων."

Το Σεπτέμβριο του 2024, το Ισραήλ εισέβαλλε στο Λίβανο επαναφέροντας έμπρακτα τις επεκτατικές τάσεις του και ένα από τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης εμπόλεμης σύγκρουσης ήταν ο θάνατος του ηγέτη της σιιτικής Χεζμπολάχ, του Χασάν Νασράλλα. Πέρα από το γεγονός ότι ο Νασράλλα δεν ήταν "ισλαμοφασίστας" και κάθε σύγκριση της Χεζμπολάχ με το ISIS είναι τελείως άστοχη, η απώλειά του αποτελεί ακόμη και τώρα μεγάλο κενό. Αυτή τη στιγμή όλα τα υπαρκτά κινήματα αντίστασης στη Μέση Ανατολή, βρίσκονται σε βαθιά κρίση, κάτι που ισχύει εκτός από το Λίβανο και για το Ιράν να έχει να αντιμετωπίσει την απειλή του κανίβαλου Τραμπ και για τη Συρία που μετά την πτώση του Μπά'αθ, είναι υπό την ηγεσία του φιλοτουρκικού, φιλοσιωνιστικού, και υποκινούμενου από τη Δύση τζιχαντιστικού καθεστώτος Τζολάνι, ενώ η Παλαιστίνη έχει μείνει μόνη της να προσπαθεί να επιβιώσει από μια γενοκτονία, χωρίς να έχει τη δυναμική που είχε κάποτε υπό την ηγεσία του Αραφάτ και με τις επικλήσεις των ευρωπαϊκών "κινημάτων" να περιορίζονται σε κενούς πολιτικού περιεχομένου "θρήνους" για τη Γάζα.

Στο παρόν κείμενο παραθέτουμε αποσπάσματα από το βιβλίο "Voice of Hezbollah", το οποίο αποτελείται από ομιλίες και συνεντεύξεις του Νασράλλα. Τα συγκεκριμένα κομμάτια αποτελούν ένα καλό δείγμα από τις απόψεις που πρέσβευε ο μουσουλμάνος ηγέτης του Λιβάνου:

"Θα ανέχονταν οι Χριστιανοί όσα που έκαναν μερικοί από αυτούς στον Λίβανο; Θα ανέχονταν και οι Μουσουλμάνοι όσα έκαναν μερικοί δικοί τους; 

Καλούμε όλους να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να συμφωνήσουν σε ένα μοντέλο για τη διακυβέρνηση του Λιβάνου και είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε και να αλληλεπιδράσουμε με οποιαδήποτε φόρμουλα για την οποία θα υπάρξει συμφωνία. Θα συμφωνήσουμε να συμμετάσχουμε σε αυτήν τη φόρμουλα εάν βοηθά περαιτέρω τα συμφέροντα του λαού.

Όχι, ο σεχταρισμός δεν είναι η εναλλακτική λύση σε έναν κοσμικό χαρακτήρα που αφαιρεί τη θρησκεία από το προσκήνιο - λες και το πρόβλημα του Λιβάνου αυτή τη στιγμή σχετίζεται απλά με τα δικαστήρια θρησκευτικού γάμου και η αντικατάστασή τους από αστικά δικαστήρια θα προωθήσει την ανάπτυξη της χώρας-. Ακόμα και με τη θρησκευτική έννοια, έχουμε πολλές πεποιθήσεις (...) όταν ο Ιμάμης Αλί στάλθηκε στην Αίγυπτο ως κυβερνήτης, του δόθηκε η διαθήκη του Μαλέκ αλ-Ασταρί. Αυτή η διαθήκη διευκρινίζει την έννοια του μη σεκταριστικού πολιτικού Ισλάμ και λέει, μεταξύ άλλων, «Μην κυβερνάς σαν άγρια τίγρη που επιτίθεται στην τροφή της, γιατί υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: είτε ομόθρησκος αδελφός σου, είτε εκ φύσεως ίσος με εσένα ».

Η ισλαμική μη σεχταριστική ιδεολογία πιστεύει σε έναν κοινό παρονομαστή μεταξύ των ανθρώπων, είτε στη θρησκεία είτε στην ανθρωπότητα."

"Δεν πρέπει να κρίνουμε το Ισλάμ με βάση τους Φατιμίδες και τους Μαμελούκους… δείτε τι έκαναν οι Μαμελούκοι στους Σιίτες του Τζμπέιλ και του Κεσερουάν! Όχι, δεν πρέπει να κρίνουμε το Ισλάμ με αυτή τη βάση.

Φαινομενικά, με βάση το πώς εξελίσσεται η συζήτηση, οι Χριστιανοί ήθελαν να τους αναγνωρίσουν οι Μουσουλμάνοι το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στην εξουσία. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα δεν ήταν ακριβώς έτσι. Οι Μουσουλμάνοι ήταν αυτοί που απαίτησαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στην εξουσία, και ενώ ορισμένοι Χριστιανοί ηγέτες απάντησαν θετικά, άλλοι ήθελαν προνόμια χωρίς να το διαπραγματευτούν. Σε αυτό το σημείο,  παραμένει γεγονός ότι ο Λίβανος είναι η πατρίδα όλου του λιβανέζικου λαού, και οι άνθρωποί του επιλέγουν να συνυπάρχουν. Ας ανακαλύψουμε, λοιπόν, ποιοί πραγματικά εκπροσωπούν αυτόν τον λαό, και στη συνέχεια ας τους βοηθήσουμε να ξεκινήσουν έναν διάλογο, για να καταλήξουν στην καλύτερη φόρμουλα για τη διακυβέρνηση της χώρας."

"Είμαστε ισλαμικό κόμμα επειδή ακολουθούμε μια ισλαμική ιδεολογία. Οτιδήποτε συμβαίνει στην ισλαμικό και αραβικό κόσμο μας αφορά, επειδή είμαστε μέρος αυτού του κόσμου. Υπό αυτή την έννοια, είμαστε ένα ισλαμικό κόμμα. Αλλά είμαστε επίσης ένα λιβανέζικο κόμμα όσον αφορά την οργανωτική μας δομή. Τα μέλη του κόμματός μας είναι Λιβανέζοι και ο Λίβανος είναι το σπίτι στο οποίο ζούμε και για το οποίο αγωνιζόμαστε. Εδώ πρέπει να δώσουμε μια διευκρίνιση: είμαστε ένα μη σεχταριστικό ισλαμικό κόμμα και είμαστε ένα λιβανέζικο κόμμα που δεν είναι απομονωμένο εντός των συνόρων αυτής της χώρας."

"Η σχέση μας με το Ιράν δεν είναι οργανωτική με τη συνήθη έννοια. Το Ιράν είναι ένα ισλαμικό κράτος, και ως εκ τούτου πιστεύει στο Ισλάμ και εργάζεται για την εφαρμογή του. Ως ισλαμικό κίνημα, σεβόμαστε κάθε καθεστώς που υποστηρίζει το Ισλάμ και τον αγώνα ενάντια στον ισραηλινό εχθρό, που είναι ο κεντρικός μας σκοπός. Εμείς στον Λίβανο ζούμε αυτόν τον αγώνα και παλεύουμε ενάντια στην κατοχή. Έτσι, βλέπουμε στο Ιράν τόσο το κράτος που κυβερνάται από το Ισλάμ όσο και το κράτος που υποστηρίζει τους Μουσουλμάνους, τους Άραβες και τους Παλαιστίνιους. Ωστόσο, στη σχέση μας με το Ιράν κάνουμε διάκριση μεταξύ δύο θέσεων: αυτής του καθεστώτος και αυτής της θρησκευτικής αναφοράς. Η σχέση μας με το καθεστώς είναι σχέση συνεργασίας, καθώς έχουμε πολλούς φίλους εκ των στελεχών του και επικοινωνούμε μαζί τους. Αλλά το καθεστώς δεν αποτελεί για εμάς πολιτική και θρησκευτική αναφορά. Είμαστε ένα εντελώς ανεξάρτητο κίνημα από το πολιτικό καθεστώς στο Ιράν.

Υπάρχει μια άλλη θέση στο Ιράν, η οποία είναι αυτή της θρησκευτικής αρχής της οποίας ο υψηλός βαθμός και η επιρροή παρέχουν μια θρησκευτικά θεμελιωμένη νομιμοποίηση στον αγώνα μας. Όσον αφορά τη σχέση μας με άλλες ισλαμικές οργανώσεις και κινήματα, έχουμε σχέσεις και συμφωνίες με αρκετά από αυτά. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια σχέση με τα ισλαμικά κινήματα στην Παλαιστίνη -Χαμάς και Ισλαμική Τζιχάντ - και με το Εθνικό Ισλαμικό Μέτωπο στο Σουδάν. Έχουμε επίσης γνωριμία με ισλαμικά κινήματα στο Αφγανιστάν. Αλλά λόγω της φύσης του χώρου μας και του αγώνα, αυτές οι σχέσεις δεν έχουν αναπτυχθεί σε επίπεδο συντονισμού και συμμαχίας. Μπορούμε σίγουρα να πούμε ότι μοιραζόμαστε κοινές ανησυχίες και συμπονούμε ο ένας τον άλλον."

"Βεβαίως, η στάση μας απέναντι στο Ισραήλ δεν είναι στάση απέναντι στους Εβραίους ή τον Ιουδαϊσμό. Δεδομένου ότι η Δύση δεν θέλει να καταλάβει ότι η Χεζμπολάχ είναι κάτι άλλο από ένα ακριβές αντίγραφο του Ιράν, ας εξετάσουμε τη στάση του Ιράν απέναντι στους Εβραίους. Απολαμβάνουν εκεί όλα τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά τους δικαιώματα, επειδή είναι πολίτες και έχουν και εκπροσώπους στην νομοθετική εξουσία. Έτσι, ο πόλεμός μας δεν είναι εναντίον του Ιουδαϊσμού ή των Εβραίων, αλλά εναντίον του Σιωνισμού, που δημιούργησε το φυλετικό κράτος στο Ισραήλ.

Ας [είμαστε σαφείς] ότι η ισλαμική διανόηση και η θρησκεία σε όλη την ισλαμική ιστορία δεν έχουν θέσει ποτέ τα θεμέλια για μια εχθρική στάση απέναντι στον Ιουδαϊσμό και τους Εβραίους εν γένει. Ο πόλεμος μας κατά του Ισραήλ είναι ένας πόλεμος ενάντια στον Σιωνισμό και τα σχέδιά του, και όχι ενάντια στον Ιουδαϊσμό ως θρησκεία ή ενάντια στους πιστούς αυτής της θρησκείας."

Στο Βίτσι και στο Γράμμο θάφτηκε η Ελλάς στην άμμο...

 Ο Εμφύλιος ήταν μια τραγωδία για όλους τους Έλληνες και δεν χωράει οπαδικά. 

Από τη μία πλευρά, ένα κράτος, το οποίο με περίσσιο αυταρχισμό ακολουθούσε την επιταγή της αγγλοκρατίας. Από την άλλη πλευρά μια ηγεσία ενός κόμματος, στην καλύτερη τυφλωμένη από την αλαζονεία της νομίζοντας ότι θα φέρει το "δεύτερο αντάρτικο" και αγνοώντας ότι δεν θα είχε με το μέρος της ούτε την ίδια τη Διεθνή. Ο μεγάλος πατερούλης Στάλιν είχε συναινέσει από το τέλος του πολέμου ότι η Αγγλία είχε το δικαίωμα να αποφασίζει για την Ελλάδα και οι συνεργάτες του το έχουν ξεκαθαρίσει στα κείμενα τους ότι η Ελλάδα δεν ενδιέφερε την ΕΣΣΔ. Επομένως, δεν τους συγκινούσε ούτε η ιδέα ενός "δεύτερου αντάρτικου". Το ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα γι' αυτούς ήταν η "παραφωνία" μιας αρμονικής ορχήστρας η οποία ήταν η Διεθνής. Άλλη μια επιπλέον ένδειξη της τραγικότητας της κατάστασης είναι ότι οι απλοί μαχητές του ΔΣΕ άδολα θα νόμιζαν ότι έκαναν έναν πραγματικό λαϊκό αγώνα, αλλά ακόμα και με την εντιμότητά τους αυτή έσφαλλαν, καθώς το κόμμα τους δεν διέθετε πλέον τη μεγάλη και πλειοψηφική λαϊκή βάση της Εθνικής Αντίστασης που ακολουθούσε το ΕΑΜ και τις οργανώσεις του ΕΛΑΣ και ΕΠΟΝ. 

Και του Εθνικού Στρατού τα παιδιά μανάδες είχαν, και οι κομμουνιστές του ΔΣΕ το ίδιο. 

Η ιδέα όλων των απλών μαχητών κάθε πλευράς ήταν το καλό της Ελλάδας. Δεν υπήρχε επομένως στο πλαίσιο των κλειστών συγκρούσεων μία μόνο Ελλάδα, αλλά δύο. Δεν υπήρχαν πατριώτες και ανθέλληνες στις μάζες των απλών ανθρώπων. Υπήρχαν δυο ειδών πατριώτες που αλληλο-συγκρούονταν, και μόνο αρνητικό ήταν αυτό τόσο για τη χώρα όσο και για εαυτούς τους, θεωρώντας και οι δύο ότι πολεμούν για το καλό της πατρίδας με το να φαγωθούν μεταξύ τους. Η λέξη "συμμοριτοπόλεμος" μόνο άστοχη είναι, καθώς στιγματίζει ολόκληρη την πλευρά των κομμουνιστών ως "εθνοπροδοτική". Το γεγονός ότι ο Ζαχαριάδης μιλούσε τότε για Μακεδονικό έθνος περισσότερο αστοχία από ιδεοληψίες ήταν (και ενδεχομένως πολιτική τακτική στα πλαίσια των σχέσεων τους με τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο), η οποία βέβαια κόστισε την εικόνα του κομμουνιστικού κινήματος στον ελληνικό λαό, ωστόσο το γεγονός αυτό από μόνο του δεν είναι καθόλου ένδειξη του αν είχαν ή δεν είχαν εθνική συνείδηση οι μαχητές του ΔΣΕ. Τα όποια εγκλήματα συνέβησαν ήταν ευθύνη κυρίως της κομματικής ηγεσίας και όχι της βάσης. 

Μάρτυρας για τον πατριωτισμό που υπήρχε σε μεγάλο ποσοστό στις μάζες των κομμουνιστών του εμφυλίου, ο ίδιος ο όρκος που έλεγαν (τον παραθέτουμε στη δεύτερη εικόνα). 

Αντίστοιχα, και το να θεωρούνται όλοι οι στρατιώτες του Εθνικού Στρατού ως "μοναρχοφασίστες" είναι μονόπλευρη οπτική. 

Από την άλλη, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις, τα Τάγματα Ασφαλείας, οι Χίτες έκαναν συνειδητά  εγκλήματα προς όφελος των ισχυρών και μάλιστα ήταν συμμέτοχοι σε αυτά δωσίλογοι και συνεργάτες των ναζί. Ο ίδιος ο μετέπειτα ηγέτης, καλώς ή κακώς, της ΕΟΚΑ ο στρατηγός Γρίβας είχε παραδεχτεί ότι, σε αντίθεση με τον κυπριακό αγώνα, στον ελλαδικό χώρο ήταν "ο καλύτερος φίλος των Άγγλων".

Όλοι τους ήταν έρμαια της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων. Οι στρατιώτες και οι μαχητές δεν είχαν επίγνωση ότι οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις , Αγγλία και σιγά σιγά οι ΗΠΑ, ήταν οι μόνοι πραγματικοί δρώντες και ότι όλοι τους οι αποκάτω πολεμούσαν μάταια, τη στιγμή που αυτές επέβαλαν τη θέλησή τους στην υπάκουη Ελλάδα. Αυτές και οι πιστοί ουραγοί τους ήταν οι πραγματικοί υπεύθυνοι για τον Εμφύλιο και όχι ο "κομμουνισμός" ή ο "εθνικισμός". Οι δυτικοί μεγαλοκαρχαρίες και μόνο αυτοί νίκησαν στο Γράμμο και στο Βίτσι. Όταν ακούγονται από τις ακροδεξιές χίμαιρες τα αισχρά συνθήματα του τύπου "στο Βίτσι και στο Γράμμο σας θάψαμε στην άμμο", γίνεται παραχάραξη της ιστορίας. Αγνοούνται οι ναπάλμ των Αμερικανών που έπεσαν και άναψαν φωτιές στα δάση των περιοχών, σηματοδοτώντας ποιος θα έκανε όλα τα κουμάντα από δω και μπρος. Η ηττημένη, η πραγματική ηττημένη ήταν η Ελλάδα και μόνο η Ελλάδα.

17 Αυγούστου 1982: H αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης

 Σαν σήμερα έγινε η ιστορική συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων, για την πολύ δίκαιη πρόταση να αναγνωριστούν όλες οι οργανώσεις και όλα τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση την περίοδο της γερμανικής ναζιστικής κατοχής. Η τότε κυβέρνηση του Αντρέα Παπανδρέου υπήρξε βασικός εισηγητής της συγκεκριμένης πρότασης, και ασχέτως της γνώμης μας για το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας στη ρίζα του και όχι μόνο στα επιμέρους κομμάτια του, ήταν πολύ σημαντικό να προβεί σε μια τέτοια ενέργεια. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ήταν μια πολύ αξιέπαινη πράξη στη σφαίρα του πολιτικού, ώστε να περάσει στο κοινωνικό σύνολο το μήνυμα της υπέρβασης των κατάλοιπων από το Διχασμό και από τον Εμφύλιο, που μόνο έβλαψαν και ποτέ δεν ωφέλησαν την Ελλάδα. Αξίζει να γίνει ειδική αναφορά στην στάση του τότε πολιτικού της δεξιάς Αβέροφ-Τοσίτσα, ο οποίος με τις τοποθετήσεις του στη συγκεκριμένη συζήτηση της βουλής ενσάρκωνε όλα τα εμφυλιοπολεμικά κατάλοιπα και γι' αυτό καταψήφισε τη συγκεκριμένη πρόταση. Δυστυχώς στο λεγόμενο "πατριωτικό" και στον "εθνικιστικό" χώρο, οι περισσότεροι ξεχνούν ότι όσο έβλαψαν την εθνική συνείδηση του λαού τα "αριστερόμετρα" ενός υποτιθέμενου και ψευδεπίγραφου διεθνισμού, ακόμα περισσότερο την έβλαψαν τα πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης, τα οποία απέκλειαν αγωνιστές και τους στιγμάτιζαν ως "εχθρούς του έθνους" με αυταρχικές μεθόδους, προκαλώντας διχόνοιες αντί για φιλίες, με αποτέλεσμα η χώρα να γίνεται πιο αδύναμη και πιο εύκολη βορά για τους αδηφάγους γίγαντες του ιμπεριαλισμού και των παγκόσμιων εξουσιών. Είναι καθήκον όλων μας απέναντι στο έθνος το να θυμόμαστε κάθε χρόνο ποιοι ήταν όντως οι αγωνιστές του έθνους και  λαού, πέρα από ιδεολογικές προκαταλήψεις και ότι τη μεγαλύτερη ευθύνη για τις εθνικές καταστροφές πάντα τις έφεραν οι φιλήκοοι των ξένων που αναλάμβαναν κυβερνητική έδρα και όχι αγωνιστές που μπήκαν φυλακή ή εξορίστηκαν στα ξερονήσια. 

Να σημειωθεί ότι είναι εξόφθαλμα διαφορετικό το επίπεδο ομιλιών, διαλόγου και συζητήσεων στην τότε βουλή του 1982, σε σχέση με αυτή του 2025. Οριακά σαν να ακούει κανείς πανεπιστημιακό μάθημα! Παραθέτουμε και μερικά αποσπάσματα των τοποθετήσεων σε γραπτή μορφή, όπως και το σύνδεσμο του βίντεο ολόκληρης της συνεδρίασης.

Ανδρέας Παπανδρέου: "Στη δίνη του διχασμού που ακολούθησε αυτά (σ.: οι αγώνες του '40) ξεχάστηκαν. Η ιστορία διαστρεβλώθηκε! Η Ελλάδα υπήρξε η μόνη χώρα στην Ευρώπη, που δεν εκπλήρωσε μέχρι σήμερα το δικό της χρέος στην Αντίσταση, παρ΄ όλο που ήταν η μόνη χώρα που έκανε πραγματικά καθολική αντίσταση ενάντια στην Κατοχή."

Παναγιώτης Κανελλόπουλος: "Πρέπει να αναγνωριστεί η εθνική αντίσταση όλων των οργανώσεων.[...] Και το ΕΑΜ πρέπει να αναγνωριστεί. Δεν είναι νοητό να έχουν αναγνωριστεί οι άλλες οργανώσεις και να μην αναγνωρίζεται το ΕΑΜ που ήταν η μεγαλύτερη, η πιο μαζική και σαν πιο μαζική είχε τα περισσότερα θύματα, τις πιο πολλές απώλειες."

Γεώργιος Μαύρος: "Μήπως ενθυμείται ο κ. Αβέρωφ, αν το έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου [...] το υπονόμευσε το κόμμα του οποίου την κοσμοθεωρία εκφράζει εκείνος σήμερα (σ.: το κόμμα των Εθνικοφρόνων) [...] και οδήγησε στην μεγαλύτερη συμφορά της ελληνικής ιστορίας που είναι η μικρασιατική καταστροφή;[...]Εδώ συζητούμε για την περίοδο '41-44 η οποία είναι η πιο ένδοξη της ελληνικής ιστορίας."

Γιώργος Γεννηματάς: "Ακούστηκε κι ακούγεται στεντόρεια και καθάρια η φωνή της δημοκρατίας, φωνή που έρχεται ως μια ηχώ της φωνής της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Φωνής που ακουγόταν στα βουνά και στους κάμπους της πατρίδας μας στα μαύρα χρόνια της Σκλαβιάς. Αντήχηση που δεν ήταν μόνη, που ερχόταν από πολύ παλιά. Που συγχέονταν σίγουρα με τα αλογοπέταλα του Κολοκοτρώνη από το 1821, που συγχέονταν και συγχέεται ακόμη, και συνδυάζει και ενώνεται με τα φτερωτά θούρια, μα και με την φωνή του Άρη Βελουχιώτη "στα άρματα, στα άρματα" και με το χορό... Ναι! Το χορό στο Γοργοπόταμο!"

ΦΑΚΕΛΟΣ "ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ": Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης(PFLP)- "Η «λύση των δύο κρατών» δεν είναι πλέον βιώσιμη"

 Η διάσκεψη για τη λεγόμενη λύση των δύο κρατών δεν είναι τόσο μια πρωτοβουλία για την ειρήνη, όσο ανακύκλωση μιας πολιτικής ψευδαίσθησης που η πραγματικότητα την έχει ξεπεράσει. Η διάσκεψη, από άποψη μορφής και χρονικού πλαισίου, μοιάζει με επίσημη κηδεία μιας λύσης που δεν υπάρχει πλέον παρά μόνο σε διπλωματικές δηλώσεις. Αυτό που παρουσιάζεται σήμερα υπό τον τίτλο «λύση των δύο κρατών» δεν αποτελεί σχέδιο απελευθέρωσης, αλλά μάλλον μόνιμη διαχείριση μιας αποικιακής τραγωδίας.

Η Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, μπορεί θεωρητικά να αναγνωρίζει τώρα  ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά στην πραγματικότητα χρηματοδοτεί έργα συνύπαρξης με την κατοχή, χρηματοδότησε τον πόλεμο — όντας [πίσω από] την πυρηνική βόμβα — και αποφεύγει οποιαδήποτε πραγματικά μέτρα κατά των εποικισμών, της λεηλασίας ή του τερματισμού της γενοκτονίας.

Οι Παλαιστίνιοι δεν χρειάζονται περισσότερα λόγια αλλά μια ξεκάθαρη πολιτική δράση: την αναγνώριση ενός κυρίαρχου, ανεξάρτητου κράτους, την άρση της κατοχής και τον τερματισμό των δυτικών αποικιοκρατικών συνεργασιών με το «ισραηλινό» καθεστώς απαρτχάιντ.

Η πραγματική λύση ξεκινά με την αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων επί τόπου. Ο λαός μας θέλει τον τερματισμό της κατοχής, όχι μια διεθνή άφεση αμαρτιών.

Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι — ειδικά η νέα γενιά — έχουν καταλήξει να θεωρούν αυτή τη λύση ως πολιτική παγίδα. Πώς μπορεί κανείς να μιλάει για «δύο κράτη» όταν υπάρχουν σχέδια εξολόθρευσης, εθνοκάθαρσης, προσάρτησης και επέκτασης, και υπάρχουν περισσότεροι από 700.000 [Σιωνιστές] έποικοι στη Δυτική Όχθη;

Πού είναι το κράτος στη σκιά ενός τείχους που χωρίζει οικογένειες και με τα περάσματα να ελέγχονται από το στρατό κατοχής;

Δεν απαιτούμε μια συμβολική οντότητα υπό «ισραηλινή» κυριαρχία· αντιθέτως, θέλουμε πραγματική απελευθέρωση, το δικαίωμα μας στην επιστροφή και ιστορική δικαίωση.

Η πλειονότητα των Παλαιστινίων, στην πατρίδα και στη διασπορά, το έχουν  δει πλέον ως ψευδαίσθηση. Πώς μπορούμε να μιλάμε για «δύο κράτη»; Το ζήτημα έχει ξεπεράσει τη συμβολική αναγνώριση και έχει γίνει ζήτημα δικαιοσύνης, δικαιώματος επιστροφής και διάλυσης του συστήματος απαρτχάιντ.

Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) είναι το προϊόν μιας εθνικής εμπειρίας και το θεμέλιο της παλαιστινιακής εθνικής δράσης, και η "πανδημία" της πηγάζει από αυτή τη βάση.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση;

Η εναλλακτική λύση είναι η αποκαθήλωση του αποικιοκρατικού συστήματος από τις ρίζες του. Η εναλλακτική λύση δεν είναι μια έτοιμη συνταγή, αλλά μια μακρά απελευθερωτική πορεία. Ξεκινά, ωστόσο, με την αναγνώριση ότι το Ισραήλ δεν είναι ένα «δημοκρατικό» κράτος αλλά ένα αποικιοκρατικό καθεστώς, όπως συνέβη στη Νότια Αφρική. Δεν απορρίπτουμε τη «λύση των δύο κρατών» επειδή είμαστε ριζοσπάστες, αλλά επειδή δεν είναι πλέον βιώσιμη.

Η εναλλακτική λύση είναι ένα ενιαίο δημοκρατικό κράτος σε ολόκληρη τη χώρα, όπου όλοι οι άνθρωποι να είναι ίσοι χωρίς θρησκευτικές ή εθνοτικές διακρίσεις. Ή, τουλάχιστον, ένα απελευθερωτικό πλαίσιο που ανοίγει την πόρτα σε όλες τις επιλογές, μακριά από τη λογική της «ειρήνης σε αντάλλαγμα για την υποταγή».

Η Παλαιστίνη σήμερα είναι ένας καθρέφτης του κόσμου: ανάμεσα στο διεθνές δίκαιο και τη δύναμη των όπλων, ανάμεσα στο θύμα και την προπαγάνδα. Το να στεκόμαστε δίπλα στην Παλαιστίνη αποτελεί δοκιμασία της ανθρώπινης συνείδησης, όχι απλώς μια πολιτική στάση. Δεν θέλουμε το αποικιοκρατικό σύστημα να χρησιμοποιήσει την πρόταση μιας λύσης δύο κρατών για να συγκαλύψει το ιστορικό του ή την αδράνειά του.

Ως εκ τούτου, απαιτείται από τη γαλλική αριστερά να απελευθερωθεί από την πίεση των κυρίαρχων ιμπεριαλιστικών μέσων ενημέρωσης ή από τον φόβο του ηθικού εκβιασμού. Αναμένουμε από την αριστερά να ανακτήσει τη ριζοσπαστική της γλώσσα: να πει ότι αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη δεν είναι "σύγκρουση" αλλά αποικιοκρατία από πλευράς των εποίκων και συστηματική γενοκτονία. Και να σταθεί με την αλήθεια χωρίς μια ίσες αποστάσεις μεταξύ του δολοφόνου και του θύματος. Δεν υπάρχει ουδετερότητα απέναντι στη γενοκτονία.

Δεν ζητάμε συναισθηματική αλληλεγγύη αλλά πολιτική και ηθική δέσμευση. Η Παλαιστίνη σήμερα δεν είναι απλώς ζήτημα σφαγής ενός λαού, αλλά ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο δοκιμάζεται η ανθρωπιά μας.

Αν η Παλαιστίνη πέσει, μαζί της θα πέσουν και τα διεθνώς καθιερωμένα ήθη και η δικαιοσύνη. Από το Παρίσι μέχρι τη Γάζα, η μάχη είναι μία: ενάντια στον φασισμό και τον νέο ρατσισμό και ενάντια στην αποικιοκρατική μνήμη που δεν έχει πεθάνει ακόμα.

-Marwan Abdel-Al, ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης(PFLP), 31 Ιουλίου 2025

Πηγή: Worker's World https://www.workers.org/2025/08/87186/?fbclid=IwY2xjawL962BleHRuA2FlbQIxMQABHtH7gHp5GdC1azT4bagb3Bat1TiEx5gLeiRffmCnOfZr-b-eicZnxBV3m1Gd_aem_aV0isf7wPFtnnComtEoIag