Εμπρός, Ελλάς επαναστάτισσα, στάσου όρθια
κράτα με τα γερά τα όπλα την δύναμήν σου.
Δεν εγέρθηκε ένας Όλυμπος του κάκου
η Πίνδος σου και οι Θερμοπύλες, η τιμή σου.
Επετάχθηκε από των σπλάχνων σου τα βάθη
η ελευθερία σου δυνατή, φωτός πυρήνας
κι απ’ του Θησέος και του Περικλή τους τάφους
και τα πάντα νέα ιερά των Αθηνών.
Θραύσε τώρα, γη θεών και ηρώων
της σκλαβιάς τες αλυσίδες, την μαύρην μοίρα
με τες γλυκόηχες ωδές από του Τυρταίου
και από του Ρήγα και του Βύρωνος την λύρα.
Από τη Δεξιά, εκτός από μεμονωμένες ατομικές περιπτώσεις, δεν υπάρχει τίποτα να περιμένει κανείς. Την σήμερον ημέρα, αν δεν έχει περάσει τελείως στην πλευρά του χρήματος, αν μη τι άλλο δεν παύει να διατηρεί γύρω από την πανταχού υπάρχουσα πραγματικότητα του κεφαλαίου μια άτεχνη αχλύ, όπου οι συνήθεις επιφυλάξεις σε σχέση με τα κοινωνικά ζητήματα προστίθενται σε μια πλήρη έλλειψη της ιστορικής κατάστασης που βιώνουμε. Με εξαίρεση λίγους μικρούς κύκλους, η Δεξιά έχει εγκαταλείψει οτιδήποτε στο παρελθόν θα μπορούσε να της προσδώσει νομιμοποίηση, δηλαδή την αφοσίωσή της στην ηθική της τιμής και της ανιδιοτέλειας. Στο παρελθόν κάποιος θα μπορούσε να ήταν πλούσιος επειδή ήταν ισχυρός. Σήμερα κάποιος είναι ισχυρός επειδή είναι πλούσιος. Η Δεξιά κατέστη κατέχουσα και την ίδια στιγμή κατεχόμενη. Σταμάτησε να διαβάζει Σορέλ και Προυντόν. Προτιμά τα αρπακτικά του CAC 40 από τον Ζώρζ Μπερνανός και τον Σαρλ Πεγκύ. Είναι αλλεργική στον "μαρξισμό" και τον "κομμουνισμό" και διακηρύττει την ταξική συνεργασία χωρίς να έχει διαβάσει ποτέ στα σοβαρά τον Μαρξ (ή τον Ρουσσώ). Η Δεξιά έγινε φιλελεύθερη ξεχνώντας ότι ο ίδιος ο φιλελευθερισμός του Διαφωτισμού είχε αρχίσει να προκαλεί την ήττα του. Στο περιθώριο, επιβιώνει με μια παρωχημένη συνθηματολογία, μια ξεπερασμένη νοσταλγία, με τις αγαπημένες της αναφορές-φετίχ. Με τον ισχυρισμό της "κάθε πέρσι και καλύτερα" προβάλλει το παρελθόν ως άλλοθι και την Ιστορία ως καταφύγιο και παρηγοριά. Πάντα εχθρική προς τους "έχοντες τα πολλά", επιδίδεται σε έναν ανόητο ρατσισμό, στην ξενοφοβία, στην ισλαμοφοβία στο όνομα μιας απιθανολόγητης "σύγκρουσης των πολιτισμών" (που παίζει τον κλασικό της παρέκκλισης από την σύγκρουση των τάξεων). Ούτε βλέπει ούτε ακούει όλα όσα διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια της. Αναλώνεται σε άγονες ζυμώσεις, διαπράττοντας συνεχώς τα ίδια λάθη και γελοιοποιώντας τον εαυτό της.
(Αλαίν Ντε Μπενουά- "Ο Σοσιαλισμός πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς", εκδ. Έξοδος, σελ. 50-52)
Η δουλεία στην Ελλάδα φέρνει σε δύσκολη θέση ορισμένους σύγχρονους μελετητές, ειδικά εκείνους οι οποίοι θεωρούν ότι το φαινόμενο αυτό αμαυρώνει την αγνότητα του ελληνικού θαύματος. Αυτοί έχουν βαλθεί με πάθος να αμφισβητήσουν τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτουμε για την έκταση της δουλείας. Άλλοι θεωρούν προτιμότερη μια πιο προκλητική στάση, δηλαδή υποστηρίζουν ότι η δουλεία ήταν καλή γιατί έκανε εφικτό το ελληνικό θαύμα. Αναφέρομαι στον "3ο πρόλογο του Νίτσε για το ελληνικό κράτος", όπου βρίσκεται η γνωστή ρήση, που έχει ευρέως συζητηθεί, σύμφωνα με την οποία "η δουλεία είναι συστατικό στοιχείο ενός πολιτισμού [...]. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι οι Έλληνες μεγαλούργησαν χάρη στο καθεστώς της δουλείας [που ήταν] σε ισχύ τους χρόνους της ακμής τους, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε, αντίθετα, πως θα έχουμε παρόμοια ανοδική πορεία λόγω της απουσίας της δουλείας από τις κοινωνίες μας". Μερικοί άλλοι σαν τον γυρολόγο και πολυπράγμονα Giuseppe Rensi (1871-1941), που "ανακαλύπτεται" περιοδικά για ανεξήγητους λόγους, υποστήριζαν την αναβίωση της δουλείας -μεσούντος του 20ου αιώνα- θεωρώντας ότι αποτελεί τον μοναδικό τρόπο υποστήριξης του κεφαλαίου: "Ο εργαζόμενος" έγραφε ο Rensi στο έργο του Αρχές αντιλαϊκής πολιτικής, "εφόσον εργάζεται δεν μπορεί να μην εξαρτάται από εκείνον που ζητά τις υπηρεσίες του [...]. Είχε απόλυτο δίκιο ο Αριστοτέλης όταν υποστήριζε την αναγκαιότητα ύπαρξης της δουλείας για πάντα"(σελ.3-4)
Αυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί να έχει πολλές προεκτάσεις. Για παράδειγμα τη δεκαετία του 1970 έλαμψε για λίγο το άστρο του Eugene D. Genovese: όχι για τις πολύ χρήσιμες μελέτες του σχετικά με την Πολιτική Οικονομία της δουλείας, αλλά για τα περίεργα σχόλιά του σχετικά με τον "προοδευτικό" χαρακτήρα της δουλείας στις ΗΠΑ του 19ου αιώνα.
Ωστόσο τα κείμενα του είναι αξιομνημόνευτα για άλλο λόγο: επειδή, κυρίως, ανέδειξε τη σύνδεση ανάμεσα στον καπιταλισμό και τη δουλεία σε μια εποχή πολύ κοντινή με τη δική μας. "Ο καπιταλισμός", γράφει, "ενσωματώνει και υποστηρίζει πολλούς τύπους προκαπιταλιστικών μορφών κοινωνικών συστημάτων-φεουδαρχία, δουλεία κ.λπ." (L'economia politica sella schiavitu, σελ. 22). Αυτές οι παρατηρήσεις του (που ανάγονται στις αρχές της δεκαετίας του 1960, επικεντρωμένες, ανάμεσα στα άλλα, στην εμβληματική περίπτωση της πλήρους ενσωμάτωσης της Σαουδικής Αραβία στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα) ξαναέρχονται σήμερα στην επικαιρότητα, με δεδομένη, αφενός, την ένδοξη επιστροφή του φαινομένου της δουλείας ως αναπόσπαστου τμήματος του "καπιταλισμού της τρίτης χιλιετίας" και. αφετέρου, με τον κομβικό ρόλο της φεουδαρχικής σαουδαραβικής μοναρχίας στην υπεράσπιση του "ελεύθερου κόσμου" και στην πλανητική στρατηγική των ΗΠΑ.
Πράγματι, για τις ΗΠΑ, η πολιτική του εφικτού (realpolitik) κυριαρχεί σχεδόν έναντι των επιλογών στη βάση αρχών, τόσο σε αυτό όσο και σε άλλα πεδία: η ισχύς και το συμφέρον της υπερδύναμης είναι η βάση, ενώ το εκάστοτε "δόγμα" ήταν και είναι το προκάλυμμα. Η μεταχείριση των σκλάβων συνεχίζεται χωρίς προβλήματα (ακόμη κι ο ενάρετος Τζέφερσον είχε στην ιδιοκτησία του σκλάβους με όλα τα οικονομικά και ηθικά επακόλουθα της στάσης του αυτής). Η εσωτερική έλλειψη εργατικών χεριών ήταν η αιτία που οδηγούσε στην αποδοχή της δουλείας. Και ο μηχανισμός άρχισε να αποδυναμώνεται κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όχι τόσο εξαιτίας του Αμερικανικού Εμφυλίου, όσο, μάλλον, λόγω της έκρηξης της μαζικής μετανάστευσης από την Ευρώπη προς την Αμερική.
(Λουτσιάνο Κάνφορα- "Η σκλαβιά του κεφαλαίου", εκδ. Α/Συνέχεια, σελ. 52-53)
Τί να πρωτοπεί κανείς για τον Διονύση Σαββόπουλο. Έναν δημιουργό που εξέφρασε σαν ζωντανή ιστορία όλη τη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Ήταν ο συν...
