Γιατί η "ανδρόσφαιρα" δεν θα σώσει τον ανδρισμό

 του Π.Σ.

Πλέον ακόμα και στην Ελλάδα είναι ευρέως γνωστές οι περισσότερες από τις ιντερνετικές περσόνες, μείζονος ή ελάσσονος γελοιότητας, που αποτελούν την λεγόμενη “ανδρόσφαιρα” (manosphere). Μια αμιγώς ιντερνετική “σχολή σκέψης” εντός της οποίας, διάφοροι ετερόκλητοι μικρο-μεσσίες ανακηρύσσουν την έκπτωση του ανδρισμού, την οποία κατά κανόνα αποδίδουν στον φεμινισμό, και υπόσχονται να προσφέρουν -συνήθως με το αζημίωτο- λύσεις. Παρακάτω θα επιχειρήσω να δείξω τα λεγόμενα τους για αυτό που πραγματικά είναι, φούμαρα.

Προτού καν ασχοληθούμε με την ανδρόσφαιρα, αυτή καθ’ αυτήν, ας μιλήσουμε λίγο για τα συμφραζόμενά της. Η ανδρόσφαιρα ανήκει στην γενικότερη “κουλτούρα” του ίντερνετ και του “χρόνια συνδεδεμένου” (“chronically online” αγγλιστί) χρήστη. Από εκεί ξεκίνησε και εκεί διαδίδεται ως επί το πλείστον. Κατ’ επέκταση λοιπόν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη, με την κυριαρχία της τεχνικής που επικρατεί στον σύγχρονο κόσμο, και ακόμα πιο συγκεκριμένα με την κυριαρχία του διαδικτύου στην ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, με ό,τι αυτές συνεπάγονται, κατάρρευση κάθε έννοιας κοινότητας και αποξένωση, καπιταλισμός, αστικοποίηση, αβάσταχτα γρήγοροι ρυθμοί ζωής, κορπορατίστικη κουλτούρα, κυριαρχία μεγάλων εταιριών, καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος κτλ Πράγματα τα οποία αφορούν και επηρεάζουν μεν τους άνδρες, δεν φαίνεται να απασχολούν όμως ιδιαίτερα την ανδρόσφαιρα, η οποία κατά κανόνα τα αγνοεί ή τα απορρίπτει ρηχά και μόνο στα χαρτιά, ουδέποτε προσπαθώντας επί της ουσίας να υπερβεί το πλαίσιο της. Αν τα όσα λένε οι διάφοροι ιντερνετικοι γυρολόγοι ιδεών της ανδρόσφαιρας ήταν δρόμοι, θα οδηγούσαν λίγο ή πολύ στα ίδια μέρη που οδηγείται η κοινωνία και ο κόσμος ως έχουν, άντε να ‘χαν και κανά φανάρι παραπάνω, έτσι για τα μάτια του κόσμου. 

Περί “υπερσεξουαλικοποίησης”

Ένα από τα βασικά λογύδρια των φιδεμπόρων στοχασμών της ανδρόσφαιρας, το οποίο εκ πρώτης όψεως δεν ακούγεται παράλογο, είναι η λεγόμενη “υπερσεξουαλικοποίηση” της κοινωνίας. Ότι δηλαδή η κοινωνία μας έχει γίνει υπέρμετρα σεξουαλική, λόγω της πορνογραφίας αλλά και της ηθικής κατάρρευσης -αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα. Εδώ όμως έγκειται ο εξής παραλογισμός, η πορνογραφία, στην ουσία αφορά μια ψευδή συνείδηση, μια προσκόλληση στην εικόνα και την φαντασίωση, που ακολουθείται από την συνειδητή ή μη, ερμηνεία της πραγματικότητας με βάση αυτά. Γι’ αυτό και η προσκόλληση σε αυτήν, κατά την γνώμη μας, είναι μια πράξη ιδιωτισμού, παρά ερωτισμού. Όχι τυχαία οι όροι “αυτο-ικανοποίηση” και “αυνανισμός” συχνά υποκαθιστούν ο ένας τον άλλον. Άρα λοιπόν, η αλλοτρίωση, που είναι γεγονός ότι η πορνογραφία έχει φέρει στον σύγχρονο άνθρωπο, δεν είναι μια αλλοτρίωση προς το σεξουαλικό, αλλά στην ουσία μια μεταβολή προς το εγώ και την φαντασίωση. Γιατί ακόμα και ο “ενεργός” μεν, αλλά αλλοτριωμένος από την πορνογραφία δε, άνδρας, πράττει σύμφωνα με το εγώ του, προσπαθώντας στην πραγματικότητα να ικανοποιήσει τον εαυτό του, και όχι να τον υπερβεί. 

Σαν να μην έφτανε αυτό, οι αντιπροτάσεις στην, ήδη κακώς διαγνωσμένη, κατάσταση, είναι συνήθως ανόητες, αν όχι αστείες, και κυμαίνονται σε διάφορες γεύσεις άρνησης, αυτο-καταπίεσης και πουριτανισμού. Η ανδρόσφαιρα μας προτείνει μια έκπτωτα δυτική, ηθικίστικη και ενίοτε αορίστως δήθεν “χριστιανική” στάση, η οποία αν δεν ήταν στη μέση ο ευρύτερος παραλογισμός του σύγχρονου κόσμου, θα φαινόταν μάλλον κωμική. 

Επιπλέον, μια άλλη τρύπα της ανδρόσφαιρας είναι ότι συμπεραίνει, ορθώς, ότι η πορνογραφία έχει ύπουλα διεισδύσει σε πολλές πτυχές της κοινωνίας, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα βίντεο κλιπ, η διαφήμιση, κτλ. όμως με τον τρόπο που αντιμετωπίζει το θέμα, το υπερμεγενθύνει, και είναι σαν να λέει πως η “πορνο-ποίηση” όλων αυτών είναι το μόνο προβληματικό τους στοιχείο. Τι μας νοιάζει που ο σύγχρονος άνθρωπος σπαταλά τον χρόνο του στο διαδίκτυο, τι μας νοιάζει που έχει την ψευδαίσθηση κοινότητας, ενώ στην ουσία είναι πιο μόνος από ποτέ, τι μας νοιάζει αν είναι αδηφάγος καταναλωτής, τι μας νοιάζει αν κυριαρχούν μουσικές υποκουλτούρες που ξερνούν αδιάφορη κάκιστης ποιότητας μουσική, κώλους να μην έχουν -με το συμπάθιο- και είμαστε κομπλέ.

Γενικά όλη αυτή η υπερενασχόληση με την πορνογραφία και την σεξουαλικότητα, όπως ίσως να έλεγε και ο Φουκώ, μπορεί να αποτελεί μια προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να μετριάσει, ελέγχοντας με τον λόγο, την μη-ικανοποίηση του.

Ο φεμινισμός τον μάρανε

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, βασικός υπεύθυνος για τα προβλήματα του σύγχρονου άνδρα, σύμφωνα με την ανδρόσφαιρα, είναι ο φεμινισμός. Εδώ λοιπόν, επειδή ο συγκεκριμένος “χώρος” φλερτάρει με την δεξιά και την “εναλλακτική δεξιά”, με τον ίδιο τρόπο που θα δούμε να εργαλειοποιείται και το μεταναστευτικό προκειμένου να δικαιολογηθούν άσχετα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που δεν προκύπτουν από αυτό, ο φεμινισμός λειτουργεί ως ο αποδιοπομπαίος τράγος της ανδρόσφαιρας. Θεός φυλάξει να κατηγορήσουμε τον φιλελευθερισμό, τον καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση, τις μεγάλες εταιρίες, που όντως φταίνε. Δεν βρίσκει δουλειά με αξιοπρεπή μισθό ο σύγχρονος άνδρας; Δεν φταίει η εταιρία που τον πληρώνει τρεις κι εξήντα, φταίει κάποια υποθετική κοπελίτσα -που κι αυτή τρεις κι εξήντα πληρώνεται- που του “παίρνει την δουλειά”. Ως συνήθως το σύστημα θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει τον εαυτό του, οπότε για την ανδρόσφαιρα, το ταξικό είναι παντελώς αδιάφορο, μόνο το δια-φυλικό μας ενδιαφέρει. Λες και ο άνδρας χαμηλότερου οικονομικού στρώματος, έχει κάτι να χωρίσει με κάποια γυναίκα στον χώρο εργασίας του, και ταυτόχρονα δεν έχει τίποτα να χωρίσει με τον άνδρα εκμεταλλευτή πλουτοκράτορα, στον οποίο ανήκει η εταιρία που δουλεύουν και οι δύο.

Πάλι εδώ, ο “ανήρ” της ανδρόσφαιρας θα θέσει την έλλειψη ή ανικανότητα εύρεσης συντρόφου, και θα το αποδώσει κι αυτό στον φεμινισμό. Αν και εκ πρώτης όψεως μπορεί να νομίσουμε ότι κάτι πάει να πει, όταν λέει ότι το me too “χάλασαν” τα ραντεβού, αλλά ως συνήθως χάνει την μεγαλύτερη εικόνα. Διαγιγνώσκει μισο-σωστά ότι οι ερωτικές σχέσεις φαίνεται να βιώνουν κρίση, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί οι ανθρώπινες σχέσεις στο σύνολο τους βιώνουν κρίση στους ατομικιστικούς, απομονωτικούς και γενικότερα παρακμιακούς καιρούς που ζούμε. Ναι, η πολιτική ορθότητα δεν βοηθάει, αλλά πάλι δεν βοηθάει σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις, και είναι αποτέλεσμα της γενικότερης παρακμής και του άκρατου ατομισμού.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο ανθρωπότυπος της ανδρόσφαιρας, που έρχεται να παίξει ξύλο με αυτόν της πολιτικής ορθότητας -μην το αφήσετε αυτό να σας ξεγελάσει, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, και είναι εξίσου για τα μπάζα- είναι τόσο καπιτάλας ωφελιμιστής μέχρι το κόκκαλο, που βλέπει και την σχέση του με την σύντροφο του ακόμα σαν συναλλαγή. Με τα γνωστά “τι φέρνω στο τραπέζι”, αντιμετωπίζοντας τόσο την γυναίκα όσο και τον ίδιο του τον εαυτό ως προϊόντα. Η γυναίκα γίνεται ένα προϊόν στην βιτρίνα του “dating” (δεν το μεταφράζω ως “κόρτε”, γιατί θεωρώ ότι με τα τωρινά δεδομένα κάτι τέτοιο θα προσέβαλλε το κόρτε) το οποίο διαλέγει ο άνδρας, αλλά ταυτόχρονα τοποθετεί κι αυτός τον εαυτό του σε μια βιτρίνα για να επιλεγεί από την γυναίκα. 

Από μια τόσο ρηχή προσέγγιση, επειδή η ανδρόσφαιρα είναι πάντα και λίγο “παραδοσιακή”, έτσι για τσαχπινιά, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και ψευδο-χριστιανικοί ηθικισμοί. Επειδή η γυναίκα για τον ακροατή κάποιου πόντκαστ της ανδρόσφαιρας είναι σαν το αυτοκίνητο, το θέλουμε και με λίγα χιλιόμετρα, όχι τρακαρισμένο κτλ. Εδώ ο ανικανοποίητος εγωϊστάκος φαν της ανδρόσφαιρας βρίσκει χώρο να βγάλει και να επιβεβαιώσει όλα του τα κόμπλεξ και τις ανασφάλειες -που σε μεγάλο βαθμό το πορνό και η αποξένωση του έχουν δημιουργήσει.

Ταυτόχρονα, αν και “παραδοσιακός”, ο ανδροσφαιρίτης, θα βγάλει κάποια ανοησία, Σοπενάουερ από τα λιντλ, απ’ την στομάχα του, γιατί αν και δεν είναι πολιτικά ορθός, δεν είναι μάλλον ούτε αρκετά γενναίος για να παραδεχτεί ότι έχει προτιμήσεις ως προς την εμφάνιση της πιθανής του συντρόφου. Οπότε πρέπει να εφεύρει κάποια ψευτο-δαρβινιστική μπαρούφα, περί γονιμότητας ή εξέλιξης του είδους – μα πόση παράδοση πιά! – για να δικαιολογήσει την τάδε ή την δείνα αισθητική του προτίμηση στις γυναίκες, γιατί απ’ ό,τι φαίνεται δεν δικαιούται γούστου. 

Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Παραπάνω αναφέραμε ότι ο ανθρωπότυπος της ανδρόσφαιρας, που έρχεται από πολλές απόψεις ως αντίπαλο δέος του “αφυπνισμένου” (“woke”) πολιτικά ορθού, είναι επί τις ουσίας η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, και αυτό συμβαίνει για τον εξής απλό λόγο, είναι και οι δύο τους ταυτοτιστές. Όλα έχουν να κάνουν με την ταυτότητα τους, γι αυτό και αμφότεροι ανάγουν τα πάντα σε πολιτική, οτιδήποτε τους περιβάλλει πρέπει να επιβεβαιώνει ή να αντανακλά με κάποιο τρόπο την ταυτότητά τους, δηλαδή επί της ουσίας να περιστρέφεται γύρω από αυτούς, πράγμα το οποίο οδηγεί φυσικά και σε έναν δογματισμό. Όπως ο αφυπνισμένος θέλει “συμπεριληπτικές” εταιρίες, ταινίες με έγχρωμους και Ασιάτες και μεξικανούς και ό,τι άλλο, σώνει και καλά, και καφέ με σόγια αντί για ζωϊκό γάλα -από μεγάλη αλυσίδα βέβαια- ο ανδροσφαιρίτης θέλει τις “ανδροπρεπείς” εταιρίες, με πρωτεΐνη και μη-πολιτικά ορθές διαφημίσεις. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε κατά κανόνα για έναν καταναλωτή, το ότι καταναλώνει προϊόντα είναι δεδομένο, τον απασχολεί κυρίως το “τί” καταναλώνει και όχι το “αν” ή το “γιατί”. 

Υπό μια έννοια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνδρας της ανδρόσφαιρας είναι ακόμα κατώτερος και του “αφυπνισμένου”, μιας και σε μεγάλο βαθμό ορίζεται με βάση την αντίθεση του στον δεύτερο.

Περί “παράδοσης”

Εδώ ερχόμαστε και σε ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, όχι μόνο της ανδρόσφαιρας, αλλά και γενικότερα της δεξιάς και του φιλελεύθερου συντηρητισμού. Την λεγόμενη παράδοση. Τι είναι ρε παιδιά εν τέλει αυτή η παράδοση; Γιατί οι απόψεις φαίνεται να διαφέρουν αρκετά, αν και σχεδόν πάντα κινούνται στο φάσμα της αρλούμπας. Για τους πιο πολλούς φαίνεται να σημαίνει μια απατηλώς εξιδανικευμένη εκδοχή της ζωής στα προάστια κάποιας αμερικάνικης πόλης την δεκαετία του εξήντα. Συνήθως περιλαμβάνει και κάτι για την πυρηνική οικογένεια, τέρμα παραδοσιακό βέβαια, ειδικά στην Ελλάδα -εδώ γελάμε- τους λεγόμενους “παραδοσιακούς” ρόλους των φύλων -πάλι με βάση το ποια παράδοση κανείς δεν ξέρει να μας πει. Όπως ο φιλελεύθερος συντηρητικός δεν ξέρει κι ο ίδιος τι συντηρεί ακριβώς και καταλήγει ένα άδειο ψυγείο, έτσι και η ανδρόσφαιρα, ενίοτε επικαλείται κάποια γενική και αόριστη παράδοση προκειμένου να δικαιολογήσει τον μισογυνισμό της ή γενικότερα για να νομιμοποιήσει τις απόψεις της. 

Τίποτα από αυτά βέβαια δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει, μιας και η ανδρόσφαιρα τοποθετώντας τον εαυτό της μετά το “τέλος της ιστορίας”, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια “μετα-φιλοσοφία”, ενός όντος που δεν στοχάζεται, σκέπτεται μόνο μέχρι εκεί που θα του πουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εδώ άξια αναφοράς, για να κατανοήσουμε τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι μια ιδέα του Αλεξάντρ Ντούγκιν από την Τέταρτη Πολιτική Θεωρία, που υποστηρίζει ότι με τους ρυθμούς που αποστέλλονται τα μηνύματα και διαμοιράζεται το περιεχόμενο μεταξύ χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι σαν το περιεχόμενο να στέλνει τον εαυτό του μέσω των χρηστών. Άρα λοιπόν, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το ότι ο οπαδός της ανδρόσφαιρας δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάει όταν μιλάει για παράδοση, και συχνά αντικρούει και τον εαυτό του με αυτά που λέει. Για παράδειγμα, είναι και χριστιανός αλλά θα είναι και ο πρώτος που θα κρίνει, και μάλιστα βιτριολικά και αμετάκλητα, μια γυναίκα για τον αριθμό εραστών της. 

Περί ανδρισμού

Τέλος, ερχόμαστε στο πιο φλέγον και το πιο, κατά την γνώμη μας, προσβλητικό κομμάτι της ανδρόσφαιρας, την γνώμη της για τον ανδρισμό. Για λόγους που δεν αφορούν τον φεμινισμό, και που κυρίως έχουν να κάνουν με την ευρύτερη κατάσταση του υπό κατάρρευση κόσμου στον οποίο ζούμε, τουλάχιστον στην λεγόμενη “Δύση”, όλες οι αξίες, και οι ιδέες ακόμα, περνούν κρίση, ο ανδρισμός, κι αυτός, περνάει όντως μια κρίση. Εδώ δεν θα επιχειρήσουμε να μιλήσουμε περί ανδρισμού ευθέως μιας και κάτι τέτοιο ξεφεύγει από τα από τα πλαίσια του κειμένου αυτού, και μάλλον στερείται και νοήματος.

Η κρίση λοιπόν αυτή του ανδρισμού, σύμφωνα με τους δεξιούς και την ανδρόσφαιρα οφείλεται στην έλλειψη ανδρικών προτύπων, και στην μη εκπροσώπηση του ανδρισμού στην ποπ κολτούρα -σειρές, ταινίες κτλ. Κατά πρώτον, μιλάμε δηλαδή για μια πολιτική ορθότητα και μια απαίτηση εκπροσώπησης που μυρίζει ξεκάθαρα “αφυπινισμενίλα”. Κατά δεύτερον, μας κάνει να αναρωτηθούμε αν η λύση δηλαδή θα ήταν κάθε ταινία να έχει κι έναν “μάτσο” μπρατσαρά που να δέρνει, και να στο τέλος να έχει και την γκόμενα, που είναι ταυτόχρονα αθώα περιστέρα και πορνοστάρ· γιατί όπως είπαμε ο άνδρας της ανδρόσφαιρας είναι των “ιουδαιο-χριστινιακών” αξιών (ίου!) αλλά και η φαντασίωση φαντασίωση. Άρα δηλαδή ο άνδρας πρέπει να περιμένει το Χόλυγουντ και το Νέτφλιξ (και όποια άλλη μεγάλη εταιρεία) να τον κανακέψει και να του πει τι σόι άνδρας πρέπει να είναι; Ο άνδρας πρέπει δηλαδή να “χαράσσει την δικιά του πορεία” και να “έχει ατσάλινη θέληση” και άλλα τέτοια, αλλά μην τύχει και του τα χαλάσει 'κανα βίντεο κλιπ ή καμιά ταινία, θα μας μείνει στα χέρια! 

Ας ελαχιστοποιήσει την χρήση του ίντερνετ κι ας αρχίσει να χρησιμοποιεί το νιονιό του, θα έλεγα, όποιος, ασχέτως φύλου, θέλει να είναι οτιδήποτε πέρα από γρανάζι!