Για τα 110 χρόνια από τον αγώνα της Αυτονομίας στη Βόρεια Ήπειρο

"Η παληκαριά τον άντρα στον ουρανό και στον Άδη τον φέρνει. "

-Επιτύμβιο επίγραμμα

“ Όταν παν ιερόν καί όσιον ποδοπατείται, όταν ό πολιτισμός του 20ου αιώνος μετατρέπεται σέ αγριότητα προϊστορικών εποχών καί ή δουλεμπορία ανυψούται εις έργον φιλάνθρωπον, μόνον καί μόνον διά νά εξυπηρετηθώσι συμφέροντα καί επιβληθή ή βία των ισχυρών, οί λαοί οί υφιστάμενοι τοιαύτην κατάπτυστον αδικίαν είναι κύριον νά προτιμήσωσιν τόν θάνατον"

-Σπυρομήλιος, Προκήρυξη της Αυτονομίας

"Μέ τήν σωτήρια ' Επανάσταση στό Γουδί (1909) αχνοφέγγει ή Λευτεριά γιά τούς αλύτρωτους. Τό 1910 όταν Νεότουρκοι άποβιβάζονται στή Χιμάρα γιά νά καταργήσουν οριστικά τά προνόμια, δύο ελληνικά αντι- τορπιλλικά (Ασπίς, Σφενδόνη) στά ανοιχτά άποτρέπουν

τούς Τούρκους από κάθε πρόκληση. Ήταν φανερό πώς κάτι είχε αλλάξει. Με τή Βαλκανική Συμμαχία ή Ελλάδα ξεκίνα τον Οκτώβριο του 1912 τόν ιερό αγώνα καί στις 5 Νοεμβρίου ό Σπυρομήλιος, ό θρυλικός καπετάν Μπούας του Μακεδονικού 'Αγώνα, απελευθερώνει τήν Χιμάρα μέσα σ ’ ένα παραλήρημα χαράς.

Κι όταν ό αμοραλισμός του διεθνούς ιμπεριαλισμού αποσπά τήν ελληνικώτατη Πατρίδα άπό τό ελληνικό κρατικό συγκρότημα, είναι πρώτη ή Χιμάρα πού σηκώνει στίς 9 Φεβρουάριου 1914 τήν ένδοξη καί τιμημένη σημαία της Αυτονομίας (16).

Μετά τίς μάχες στό Πήλιουρι, στήν Παλάσα, στό Τσόραί καί στό Μπόρσι, στό Βούνο οί Χιμαριώτες κράτησαν λεύτερη τήν πατρίδα τους, περήφανη τή γενιά τους εκείνη τήν ανεπανάληπτη άνοιξη του '14 πού έμελλε νά μείνει ιστορικά αδικαίωτη αλλά ηθικά φωτεινός οδοδείκτης καί πυξίδα πορείας στά δύσκολα χρόνια πού ακολούθησαν. Μέ τό ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου χάος καί αναταραχή επικρατούν στήν Αλβανία. Ή Ελλάδα παίρνει από τίς δυνάμεις της Αντάντ εντολή ανακαταλήψεως της Βορείου Ηπείρου αλλά κατά τίς θλιβερές ημέρες του Εθνικού Διχασμού όταν οί Βούλγαροι καταλαμβάνουν αμαχητί τήν Ανατολική Μακεδονία οί Ιταλοί προελαύνουν καί καταλαμβάνουν τήν δύσμοιρη χώρα.

Ρακί, λουλούδια καί δάκρυα όρισαν τή νέα αποχώρηση του ελληνικού στρατού..."

-Κώστας Χατζηαντωνίου, "Χειμάρρα, το άπαρτο κάστρο του Ελληνισμού", σελ.25-26